Wojewódzki Specjalistyczny Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej Chorób Płuc i Gruźlicy w Wolicy od początku jego powstania zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób układu oddechowego. Jednostka posiada ponad 75-letnie doświadczenie w tej dziedzinie. W ciągu ostatnich lat znacząco poszerzono możliwości w tym zakresie, a pacjenci przyjeżdżają z całej Polski by konsultować się ze specjalistami z Wolicy w sprawie chorób płuc. O nowych rozwiązaniach leczniczych i ofercie medycznej szpitala należącego do Samorządu Województwa Wielkopolskiego Wioletta Przybylska rozmawia z doktorem Waldemarem Bakalarzem, kierownikiem Izby Przyjęć WSZZOZ w Wolicy, specjalistą chorób wewnętrznych w trakcie specjalizacji z chorób płuc.
Wywiad:
WP.: Od kilku lat działa w szpitalu jedna z najlepszych w Polsce Pracownia badania bezdechu sennego. Oddział, przy którym pracownia się znajduje zajmuje się również leczeniem ciężkich zaburzeń oddychania w trakcie snu. W szpitalu posiadacie także salę do leczenia niewydolności oddechowej metodą NIV tj. nieinwazyjną wentylacją oddechową. Proszę powiedzieć jakie są objawy
i jak wygląda diagnoza takich schorzeń?
Waldemar Bakalarz: Obturacyjny bezdech senny jest chorobą polegającą na tym, iż podczas snu dochodzi do zatrzymana oddychania lub jego spłycenia. Bezdechy powtarzają się wiele razy w ciągu każdej godziny snu, powodując liczne objawy. Do objawów tych zaliczamy: chrapanie i bezdechy ( najczęściej ten objaw zauważają osoby śpiące z chorym), wzmożona potliwość, przebudzenia w trakcie snu z uczuciem duszności, konieczność nocnego wstawania do toalety, celem oddania moczu, kołatanie serca, suchość w jamie ustnej po przebudzeniu. U około 70% chorych z obturacyjnym bezdechem sennym występuje nadwaga, a u 50% współistnieje nadciśnienie tętnicze. Podstawową metodą diagnostyczną pod kątem obturacyjnego bezdechu sennego jest polisomnografia. Polega ona na rejestrowaniu najistotniejszych procesów, jakie zachodzą w ludzkim organizmie w czasie snu. Pozwala ocenić poszczególne stadia snu, poziom tlenu we krwi, sposób oddychania, czynność serca oraz reakcje fizjologiczne organizmu.
WP.: Ilu pacjentów rocznie trafia do pracowni badania bezdechu sennego, gdzie otrzymują kompleksowa diagnozę?
Waldemar Bakalarz: W 2022 r. diagnozowało się w naszej pracowni 552 osoby.W Internecie można znaleźć wiele informacji na temat leczenia, jednak najważniejsze jest zdanie specjalisty w tym zakresie.
WP.: Proszę zatem powiedzieć na czym polega leczenie pacjentów z bezdechem sennych?
Waldemar Bakalarz: Leczenie Obturacyjnego Bezdechu Sennego (OBS) jest wieloetapowy. Pierwszą częścią leczenia jest edukacja pacjentów odnośnie zmiany stylu życia. Zmiany te obejmują: redukcje wagi ciała, unikania spożywania alkoholu przed snem, zaprzestane palenia tytoniu, u osób śpiących na plecach, a z rozpoznanym OBS pozycyjnym stosowanie specjalnych kamizelek lub specjalnych urządzeń uniemożliwiających przyjmowanie pozycji na wznak. Zasadniczą metodą leczenia chorych jest leczenie stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych czyli tzw. (CPAP) i jego odmiany. W metodzie tej chory śpi ze specjalnym aparatem, który utrzymuje drożność w drogach oddechowych poprzez generowanie dodatniego ciśnienia. Chory śpi z maską przez całą noc. Metoda ta jest bardzo skuteczna i szybko daje znaczącą poprawę samopoczucia. W 2022 r. leczonych metodą CPAP w naszym szpitalu było 335 pacjentów.
WP.: W ostatnich latach w szpitalu został rozbudowany w systemie modułowym Oddział Rehabilitacji Pulmonologicznej. Jak poprawiły się warunki rehabilitacji dla pacjentów?
Waldemar Bakalarz: Oddział zyskał nowe miejsca dla pacjentów, z dotychczasowych 14 do 26 łóżek. Każda sala jest dwuosobowa z osobnym węzłem sanitarnym. Wyposażony został również w nowy sprzęt. Powstała osobna w pełni zautomatyzowana i dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych sala aerozoloterapii. Ponadto zakupione zostało łóżko do suchego hydromasażu i powstały dwie nowe pracownie fizykoterapii.
WP.: Jakie nowe metody diagnostyczne zostały wprowadzone w szpitalu w ostatnim czasie?
Waldemar Bakalarz: Możliwości diagnostyczne zostały poszerzone o badanie endoskopowe metodą EBUS i EUS pozwalające znacząco skrócić diagnostykę w takich schorzeniach jak nowotwory płuc, śródpiersia czy sarkoidoza. Dla chorych onkologicznych powstała Pracownia Portów Naczyniowych umożliwiająca ich zakładanie, co znacząco ułatwia prowadzoną w tutejszym ośrodku chemioterapię. Nasza placówka oferuje również światowego standardu leczenie w ramach programów lekowych, takich schorzeń jak leczenie raka płuc czy astmy oskrzelowej. W 2022 roku została przeniesiona do budynków szpitala poradnia chorób płuc i gruźlicy co znacząco ułatwia diagnostykę chorych ambulatoryjnych. W planach mamy zakup nowoczesnego tomografu komputerowego
oraz poszerzenie oferty medycznej o inne oddziały i nowoczesne programy lekowe.
WP.: Jacy pacjenci są najbardziej narażeni na zachorowanie na raka płuca?
Waldemar Bakalarz: Rak płuca jest najczęstszym nowotworem złośliwym na świecie i stanowi najczęstszą przyczyną zgonów z powodu choroby nowotworowej w Polsce i to niezależnie od płci.
Ryzyko rozwoju raka płuc wzrasta wraz z wiekiem. Obecnie praktycznie nie ma rozgraniczenia jeżeli chodzi o płeć, z uwagi na to, że od lat 90- tych obserwuje się znaczący wzrost zachorowań na
raka płuc u kobiet. W Polsce średni wiek zachorowania na raka płuca to 60 lat. Najbardziej narażone są osoby palące jak i osoby w sposób bierny narażone na palenie tytoniu. Nowotwór płuc może wystąpić również u osób niepalących, szczególnie u osób, które w sposób bierny są narażone na dym nikotynowy. W swojej praktyce maiłem niejednokrotnie do czynienia z chorymi, którzy w życiu nie zapalili ani jednego papierosa, a niestety zdiagnozowaliśmy u nich raka płuc. W wywiadzie szczegółowym okazywało się, że przez wiele lat współmałżonek lub rodzice palili przy tych osobach papierosy.Dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa od najmłodszych at, aby unikać kontaktu również pośredniego z nikotyną. Osoby, które w przeszłości paliły papierosy kilka lat, ale zaprzestały nałogu, muszą pamiętać, że ryzyko wystąpienia nowotworu płuc jest u nich i tak wyższe niż u ludzi, którzy nigdy nie palili.
WP.:Co jest główną przyczyną zachorowania na raka płuca?
Waldemar Bakalarz: Jak powszechnie wiadomo najczęstszą przyczyną raka płuca jest nikotynizm. Stanowi on czynnik ryzyka większości podtypów raka płuca. Dym nikotynowy zawiera ponad 7 tys. związków chemicznych. Co najmniej 250 wśród tych substancji jest szkodliwa, a 70 ma działanie rakotwórcze. Innymi rzadszymi czynnikami nowotworów płuc jest narażenie na
zanieczyszczenia powietrza. Ryzyko zwiększa narażenie na radon, azbest, metale ciężkie i inne substancje chemiczne. Należy również pamiętać iż przebyta gruźlica jest czynnikiem zwiększającym
ryzyko wystąpienia nowotworu płuc.
WP.: Jakie badania diagnostyczne przeprowadzane w Wolicy, mają wykonywane osoby z podejrzeniem raka płuca?
Waldemar Bakalarz: Szpital w Wolicy jak każdy Specjalistyczny Ośrodek Pulmunologiczny prowadzi kompleksową diagnostykę pacjentów z podejrzeniem raka płuca. Chorzy kierowani do nas zazwyczaj mają już wykonane wstępne badania, których wyniki wzbudzają niepokój u lekarzy kierujących. Tutaj chciałbym się na chwilę zatrzymać nad mitem jaki panuje w społeczeństwie i wielokrotnie to tłumacze moim pacjentom: PRAWIDŁOWY WYNIK BADANIA RTG KL. PIERSIOWEJ NIE POZWALA NA WYKLUCZENIE CHOROBY NOWOTWOROWEJ. Po prostu w klatce piersiowej mamy nie tylko płuca, mamy też serce, przełyk, przeponę, tarczycę i inne narządy, które mogą zasłonić pewne partię płuc i w ten sposób zakryć guza. Dlatego w naszym szpitalu w Wolicy oprócz podstawowych badań labolatoryjnych wykonujemy CT klatki piersiowej przeważnie z kontrastem (jeżeli nie ma przeciwskazań). Następnie wykonujemy badanie bonchofiberoskopowe w krótkim znieczuleniu. Najprościej mówiąc, jest to badanie w którym zaglądamy do oskrzeli za pomocą giętkiego aparatu wyposażonego w kamerę i dzięki specjalnym kanałom pobieramy materiał do badań. W ostatnim roku wzbogaciliśmy się o metodę EBUS, dzięki której możemy pobrać zmiany, których gołym okiem nie widzimy, ale dzięki małej głowicy USG umieszczonej na końcu aparatu endoskopowego możemy pobrać materiał znajdujący się poza światłem oskrzela.
WP.: Ilu chorych na raka rocznie leczą specjaliści w szpitalu w Wolicy i jakie leczenie jest najbardziej skuteczne w walce z tym nowotworem?
Waldemar Bakalarz: W 2022 r. diagnozowaliśmy 679 osób z powodu guza płuca. Najlepszym sposobem leczenia raka płuca jest radykalne leczenie operacyjne. Mówiąc prościej mamy pacjenta z małym guzem bez przerzutów i takiego chorego kwalifikujemy do zbiegu w Klinice Torakochirurgii WCPiT w Poznaniu, z którą od lat współpracujemy. Chorych po takich zabiegach obserwujemy przez okres około 5 lat i po tym czasie uznajemy za wyleczonego.
WP.: W szpitalu w Wolicy wdrażane są programy lekowa na bardzo wysokim poziomie. Co oznacza to świadczenie dla pacjenta?
Waldemar Bakalarz: Program lekowy to świadczenie gwarantowane. Leczenie w ramach programu odbywa się z zastosowaniem innowacyjnych, kosztownych substancji leczniczych, które nie są finansowane w ramach innych świadczeń gwarantowanych. W naszym szpitalu dostępne są programy lekowe leczenia raka płuca oraz programy lekowe w leczeniu tzw. astmy ciężkiej. W przypadku astmy dotyczą one najprościej ujmując chorych którzy mają częste zaostrzenia choroby a dotychczasowe leczenie nie daje poprawy klinicznej. Chorzy muszą spełnić określone wymagania odnośnie włączenia ich do leczenia w ramach programu lekowego. Oznacza to że nie każdy chory może być leczony tymi metodami np. z uwagi na przeciwskazania lub choroby współistniejące, sprawność ogólną lub wiek. W niedługiej przyszłości jako szpital planujemy poszerzyć ofertę leczenia w ramach programu lekowego leczenia min. sarkoidozy. Jako jednostka wiodąca w naszym regionie cały czas czynimy starania o to aby Naszym Chorym móc oferować najnowocześniejsze i najbezpieczniejsze metody leczenia w chorobach układu oddechowego.
WP.: Po tak szerokim wyjaśnieniu należy stwierdzić, że opieka w szpitalu w Wolicy jest długoterminowa, dostosowana do każdego przypadku chorego indywidualnie i pacjent u Państwa może czuć się zaopiekowany. Są też kolejne dobre informacje, bo do Wolicy trafi tomograf komputerowy, pomieszczenia już powstały przy okazji rozbudowy szpitala i budowy tzw. łącznika między budynkiem szpitala, a oddziałem rehabilitacji pulmonologicznej. W czym zatem pomoże Państwu zakup tomografu komputerowego?
Waldemar Bakalarz: Dotychczas tomografię komputerową u naszych chorych wykonujemy w ośrodku dysponującym tym sprzętem w Kaliszu, czyli poza budynkiem szpitala. Chorych dowozimy do tomografu karetkami pogotowia. Zakup tomografu ułatwi nam logistykę, gdyż mamy już gotowe pomieszczenia, dzięki inwestycji sfinansowanej ze środków Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu. Gdybyśmy dysponowali tomografem komputerowym na miejscu moglibyśmy bezpiecznie wykonywać to badanie także u chorych w ciężkim stanie, którzy z uwagi na zbyt duże ryzyko dla zdrowia i życia nie kwalifikują się do transportu sanitarnego. Dodatkowo posiadanie urządzenia na miejscu pozwoli chronić środowisko, bo zlikwiduje konieczność wożenia chorych kilkukrotnie
w ciągu dnia karetkami pogotowia. Względy ekologiczne dla pracowników szpitala są cenne, bo oddychanie zdrowym powietrzem tutaj wśród lasów Wolicy jest też częścią rehabilitacji pulmonologicznej.
Dziękuje za rozmowę
Tekst/ fot.: Wioletta Przybylska
